Merkez Bankası Ne Kadar Para Basılacağına Nasıl Karar Veriyor?

Merkez Bankası, Ankara’daki Banknot Matbaasında her gün yepyeni banknotların üretimine başlıyor. Basılan yeni banknotların bir kısmı dev kasalarda saklanırken diğer kısmı ise Merkez Bankasının 21 ildeki şubeleri aracılığıyla dolaşıma sürülüyor. 

Paranın bir bölümü eski, yıpranmış banknotları yenilemek amacıyla basılıyor. Ancak, Merkez Bankası ne kadar banknot üretileceğine karar verirken bir yandan da insanların nakit para tutma talebindeki artışı tahmin etmeye çalışıyor. 

Bunun için öncelikle nakit tutma talebini etkileyen unsurlara bakılıyor. Nüfus, enflasyon ve büyüme gibi değişkenler toplumun nakit para talebini etkiliyor. Örneğin; enflasyon arttıkça satın alınan mal ve hizmetlerin fiyatı arttığı için daha fazla nakit paraya ihtiyaç duyuluyor. Ekonominin iyi gittiği, yani ekonominin büyüdüğü zamanlarda da nakit talebi artıyor.

Faiz oranları da ekonomik birimlerin nakit tutma talebini etkiliyor. Faizler düştüğünde nakit talebi artacağı için Merkez Bankasının piyasaya daha fazla nakit para sağlaması gerekiyor. 

Yılın belirli dönemlerinde de insanların nakit talebi artabiliyor. Örneğin; bayram tatilleri öncesi veya hafta sonuna yakın günlerde insanlar daha fazla nakit tutmak isteyebiliyor.

Diğer taraftan, teknolojinin gelişmesiyle biz tüketiciler kredi kartı, banka kartı, çek gibi alternatif ödeme araçlarına yönelebiliyoruz. Bu da nakit paraya olan talebi azaltarak para basımı miktarını azaltabiliyor.

Kısacası, Merkez Bankası basılacak para miktarını nakit talebine göre belirliyor. Günümüzde para basımı bir politika aracı olarak kullanılmıyor. Para politikası, paranın miktarının değil, elde edilebilirliğinin, yani parayı elde etme maliyetinin belirlenmesi ile oluşturuluyor.