Para Nedir?

Para, günlük hayatımızın her yerinde, cebimizde, cüzdanımızda. Peki, para nedir?

Para, alışverişlerimizde kullandığımız bir ödeme aracı. Alışverişlerde para yerine başka bir şey kullandığımızı düşünün, neyle karşılaşırız?

Madenî ve kâğıt paralar, almak istediğimiz şeylerin değerini ölçmemize yarar.  Tıpkı uzunluğu ölçmek için santimetre veya ağırlığı ölçmek için kilogram kullanmamız gibi.

Para ile birikim de yapabiliriz. Sahip olduğumuz parayı banka hesabımızda biriktirebiliriz. Bu şekilde birikim yaptığımızda para değerini kaybetmez.

Peki para hayatımıza nasıl girdi?

Para icat edilmeden önce insanlar ellerindeki fazla ürünler ile almak istedikleri şeyleri takas ediyordu. Ama takasın bazı zorlukları vardı. Örneğin ürünlerin değerini belirlemek. Herkes sahip olduğu ürünün daha değerli olduğunu iddia edebilirdi. Ayrıca karşıdaki kişi elinizdeki ürünü almak istemiyorsa bu takas hiç gerçekleşmeyebilirdi.

İşte bu yüzden önce değeri herkes tarafından kabul edilen midye kabukları, odun, tuz gibi ürünler, ardından da bazı metaller değişim aracı olarak kullanılmaya başlandı. Bunların içinde ise nadir bulunmaları sebebiyle en çok altın ve gümüş gibi değerli metaller tercih ediliyordu. Daha sonra bu metaller sabit değerde ve boyutta madeni paralar haline getirildi. Bu şekilde madeni parayı ilk kullananan medeniyet M.Ö. 600’lerde Lidyalılar oldu.

Ancak madeni paraları taşımak ve saklamak oldukça zordu. Bu nedenle insanlar madeni paralarını, kuyumculara emanet etmeye başladı. Kuyumcular da karşılığında madeni paranın değeri yazan kağıtlar veriyorlardı. Bu kağıtlarla madeni paralar geri alınabiliyordu. İşte kağıt paralar böyle ortaya çıktı.

Yalnız ufak bir sorun vardı. Zamanla bazı başka roller de üstlenerek bankalara dönüşen  kuyumcular, madeni paralar karşılığında farklı değerde kağıt para veriyordu. Bu karışıklığı önlemek için kağıt para basma görevi tek bir bankaya verildi: Merkez bankasına. Yani merkez bankaları banknot basımını güvenilir bir şekilde gerçekleştirmek amacıyla ortaya çıktı.

Günümüzde merkez bankalarının farklı görevleri de var, ancak hala en temel görevleri para basmak. Artık, banknotlar eskiden olduğu gibi değerli metallerin karşılığında basılmıyor. Onları geçerli kılan ve üzerinde yazan değeri garanti altına alan kanunlar var. Bu sebeple insanlar paraya güveniyor ve alışverişlerinde kullanıyor.

Günümüzde parayı sadece nakit olarak düşünemeyiz. Alışverişlerimizi kredi kartı veya banka kartı ile de yapabiliriz. Hatta internet bankacılığı ile istersek evimizden bile çıkmadan alışveriş yapabiliyoruz. Ama para hala sahip olduğumuz en temel ödeme aracı.