Ödemeler Dengesi Nedir?

Ödemeler dengesi, bir ekonomide yerleşik kişilerin, yurtdışında yerleşik kişiler ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin kaydedildiği istatistiki bir tablodur. Bir ülkenin uluslararası ekonomik ilişkilerinin toplu bir özetini sunması nedeniyle oldukça önemlidir. 

Ödemeler dengesi tanımında “ekonomi” ve “yerleşiklik” kavramları temeldir. ''Ekonomi'' sözcüğü bir hükümet tarafından idare edilen coğrafi bölgeyi ifade eder. ''Yerleşiklik'' kavramı ise kişilerin“milliyeti”ni değil, bir ekonomide bir yıldan fazla süreyle ikamet etmelerini ifade eder. 

Ödemeler dengesi istatistikleri derlenirken üç temel ilke gözetilir: 

Ödemeler dengesinin kalemleri nelerdir?

Ödemeler dengesi  istatistikleri “Cari İşlemler Hesabı”, “Sermaye Hesabı” ve “Finans Hesabı” olmak üzere üç kalemden oluşur. 

Cari işlemler hesabı, mal, hizmet ve gelir akımlarına ilişkin işlemleri gösterir. Cari işlemler hesabında, gelirlerin giderleri aştığı, yani, farkın artı olduğu durum cari işlemler fazlası olarak adlandırılırken; giderlerin gelirleri aştığı, yani, farkın eksi olduğu durum ise cari işlemler açığı olarak adlandırılır.

Sermaye hesabı, üretilmeyen ve finansal olmayan varlıklara ilişkin işlemler ile sermaye transferleri yoluyla oluşan akımları içerir.

Finans hesabı ise bu iki hesabın toplamının nasıl finanse edildiğini gösterir.

Dolayısıyla cari işlemler hesabı ile sermaye hesabı toplamının finans hesabına eşit olması gerekmektedir. 

Ancak uygulamada bu denklik her zaman sağlanamayabilir. Verilerin değişik kaynaklardan elde edilmesi, değerleme ve ölçme ile kayıt zamanı farklılıklarına neden olur. Bu nedenle, bu denkliği sağlamak için net hata ve noksan kalemi kullanılır. 

Merkez Bankası tarafından aylık olarak yayımlanan Ödemeler Dengesi İstatistiklerine, www.tcmb.gov.tr adresinden İstatistikler, Ödemeler Dengesi ve İlgili İstatistikler bölümünden ulaşılabilir