Fırsat Maliyeti Nedir?

Terzi Ahmet, geride kalan kışın ardından evinin balkonunu boyatmaya karar verir. Boyacıya ödeyeceği 500₺’nin cebinde kalması için bu işi kendisi üstlenir. Balkon küçük görünse de boya işi Terzi Ahmet’in bir gününü alır. Ama yine de, Terzi Ahmet 500₺’si cebinde kaldığı için sevinçlidir. Ancak gününü badana yapmak yerine üç elbise dikmeye harcasaydı, 600₺ kazanabilecekti. Yani aslında Terzi Ahmet ekonomik olarak kayıpta.

Günlük hayatınızda sıklıkla bunun gibi kararlar vermek zorunda kalabilirsiniz. Ve tüm kararlarınızın bir maliyeti vardır.

Mesela akşam ders çalışmak veya sinemaya gitmek arasında kalabilir; elinizdeki parayla spor ayakkabı alabilir veya o parayı yeni bilgisayar almak için biriktirebilirsiniz. Bunlar gibi gündelik kararların yanı sıra hayatınızı etkileyecek seçimler yapmanız gerekebilir. Örneğin üniversite eğitiminden sonra yüksek lisans programına başlamak veya işe girmek. Veya daha da ileride sahip olduğunuz iş yerine bir muhasebeci veya insan kaynakları uzmanı almak arasında seçim yapmak gibi. Bu durumlarda aldığınız karar sonucunda bir seçenekten vazgeçmek zorunda kalırsınız. Elinizdeki zaman, para gibi değerli ve kısıtlı kaynaklarla bir seçim yapmak zorunda kaldığınızda seçemediğiniz diğer şeyler, seçtiklerinizin fırsat maliyetidir.

Zaman zaman finansal olarak sizi etkileyecek kararlar verirsiniz. Örneğin, uzun süredir biriktirdiğiniz paranızla bir yatırım yapmak istediğinizde bu parayla bir ev veya hisse senedi almak arasında bir karar vermeniz gerekebilir. Böyle bir durumda her iki yatırım seçeneğinin de getirisini dikkate alarak en kârlı olanı seçmeye çalışırsınız. Bu da geleceğe yönelik enflasyon oranı, faiz oranı, riskler gibi birçok faktöre ilişkin tahmin yapmanızı gerektirir. Yanlış tahminler yaptığınızda fırsat maliyetiniz çok yüksek olabilir. Bundan kaçınmak için karar alma sürecinde alternatifleri ve ekonomik ortamı iyi değerlendirmek gerekir.

Fırsat maliyeti, tüketim ve tasarruf kararınızla da doğrudan ilgilidir. Tasarruf etmeyi seçmek, şimdiki tüketimden vazgeçmek anlamına gelir. Öte yandan, şimdi tüketmeyi seçmek, gelecekteki daha fazla tüketim fırsatından vazgeçmek demektir.

Fırsat maliyeti sadece bireylerin kararları sonucunda ortaya çıkmaz. Bir firma ve bir ülke de karar verirken fırsat maliyetini dikkate almak durumdadır.

Sahip olduğumuz zaman ve para değerli olduğundan, biz farkına varmasak da aldığımız her kararın bir fırsat maliyeti vardır. Seçenekleri değerlendirip alacağımız ekonomik kararlar tüm ekonominin şekillenmesinde rol oynar.