Merkez Bankası Bizi Nasıl Etkiler? 

Hiç paranın nereden geldiğini merak ettiniz mi? Kâğıt paraların basılması ve dağıtılmasından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası sorumlu. Merkez Bankası sıradan bir banka değil. Merkez Bankasında hesap açtıramaz, Merkez Bankasından kredi alamayız. Merkez Bankasının ATM’leri yoktur. Çünkü Merkez Bankası diğer bankalar gibi değildir; Merkez Bankası bankaların bankasıdır.

Bu ne anlama geliyor? Bankalar ihtiyaç duyduklarında Merkez Bankasından borçlanabilir ve bunun karşılığında Merkez Bankasına faiz öder.  Tersi durumda yani bankalar fazla paraya sahip olduğunda, bunu Merkez Bankasına yatırabilir ve karşılığında Merkez Bankasından faiz alır. Merkez Bankası faiz oranlarını kendisi belirler. Bu çok önemlidir. Çünkü bu faiz oranları, bankaların müşterilerine uyguladığı faiz oranlarını etkiler, yani siz ve ben gibi.

Merkez Bankası faiz oranlarını değiştirdiğinde, bankalar da kendi faiz oranlarında değişiklik yapar.

Faiz oranları kararlarımızı nasıl etkiliyordu? Hatırlayalım. Faiz yüksek olduğunda insanlar daha çok birikim yapar ve daha az harcar. Borçlanmak pahalanır, birikim yapmak daha kârlı hale gelir. Faiz düşük olduğundaysa insanlar daha çok harcar, birikim yapmak çok getiri sağlamaz ve borç almak ucuzlar.

Merkez Bankası, faiz oranlarını belirleyerek insanların harcama ve birikim kararlarını etkilemeye, böylece enflasyonu kontrol altına almaya çalışır. İnsanların ne kadar harcama yaptığı, enflasyonu etkiler. Eğer enflasyon yüksekse, Merkez Bankası faizleri yükseltir. Böylece insanların harcama isteklerini azaltarak fiyatların yükselmesini yani enflasyonu engeller. Enflasyon tehdidi bulunmadığı zamanlarda ise faizleri düşük seviyede tutarak insanların daha fazla harcama yapmasına olanak verir.

İşte bu şekilde Merkez Bankası faiz oranlarını belirleyerek harcadığımız, biriktirdiğimiz ya da borç aldığımız para üzerinde etkili olur. Böylece fiyatları kontrol altına alarak enflasyonu düşük bir seviyede tutmaya çalışır.