Nakit Para Nedir?

Türk lirası banknotlar ve madeni paralar ülkemizde yasal ödeme araçları. Türkiye’de banknot basma yetkisi sadece Merkez Bankasına ait. Madeni paraları ise Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı Darphane basıyor. Bizler de ihtiyacımız olduğunda basılan bu paraları banka hesabımızdan çekebiliyoruz. 

Peki, bankalar bu paraları nereden buluyor? 

Müşteriler sahip oldukları parayı güvenli bir şekilde saklamak için bankaya yatırır. Bunun karşılığında bankalar da müşterilerinin dilediği zaman kullanabilecekleri kadar nakit bulundurur. 

Müşterileri, bankaların elinde tuttuğundan daha fazla nakit talep ederse, bankalar bu ihtiyaçlarını Merkez Bankasından sağlayabilir. Bankaların Merkez Bankasında birer hesabı vardır. Eğer bu hesaplarında yeterli miktarda para varsa, bankalar bu parayı kullanır. Ancak hesaplarında yeterli parası bulunmayan bankalar, Merkez Bankasından borç almak zorunda kalır. Bu borçlanma için bankaların Merkez Bankasına bir teminat sunması ve faiz ödemesi gerekir. Banka, Merkez Bankasından bu parayı çektiği anda, sıradan basılı birer kâğıt niteliğindeki banknotlar, nakit paraya, yani yasal ödeme aracına dönüşür. Bankalar da sonra bu paraları kendi müşterilerine öder. 

Bu durumun tam tersi de olabilir. Bankalar sahip oldukları nakit fazlasını Merkez Bankasına getirebilir. Merkez Bankası, tekrar dolaşıma çıkarılmaya uygun olmayan yıpranmış paraları ayırır; ayrılan paraları yenileriyle değiştirir. Getirilen nakit, bankaların hesaplarında saklanır. 

Bankaların Merkez Bankasından aldığı borç karşılığında ödediği faiz, Merkez Bankasına gelir sağlar. Merkez Bankasının bu yolla elde ettiği kâr, Merkez Bankası Kanunu’na göre dağıtılır. Kârın büyük bir kısmı kanunda belirtildiği şekilde Hazineye aktarılır.