Merkez Bankası Ekonomiyi Nasıl Etkiler?

Merkez Bankası, finansal kuruluşlara borç verirken kullandığı faiz oranını değiştirerek para politikasını oluşturur. Böylece ekonomik faaliyeti ve fiyatları etkiler. Peki bu nasıl gerçekleşir? Merkez Bankasının kararları dört kanaldan ekonomi üzerinde etkili olur. 

Bir, faiz kanalı; Merkez Bankasının kısa vadeli faiz oranlarında değişikliğe gitmesi bankaların borç verme maliyetlerini etkiler. Örneğin, faiz oranlarındaki bir indirim bankaların borç verirken uyguladığı faizlerin düşmesine neden olur. Borçlanma maliyetinin azalmasıyla insanlar daha çok harcama ve yatırım yapar. Merkez Bankasının faiz oranlarında artışa gitmesi halindeyse borçlanma maliyeti yükselir. Bu durum tasarrufu cazip kılar. Ama harcama ve yatırım yapmayı daha maliyetli hale getirir. Doğal olarak da, mal ve hizmetlere olan talep azalır. 

İki, varlık kanalı; Merkez Bankasının faiz oranlarında yaptığı değişiklik varlık fiyatlarını da etkiler. Faiz oranları yükselirse hisse senedi veya tahvil gibi varlıkların fiyatları düşer. Bu tarz varlıklara sahip olan kişilerin serveti azalır. Dolayısıyla, mal ve hizmetlere olan talep düşer. 

Üç, döviz kuru kanalı; Üçüncü olarak Merkez Bankasının faiz oranlarında değişikliğe gitmesi döviz kurları üzerinde etkili olur.  Merkez Bankasının faizleri arttırmasıyla yut içi faiz oranları yurt dışı faiz oranlarına kıyasla yükselir, ülkeye sermaye girişi artar. Böylece ulusal para değer kazanır. Yurt içinde üretilen malların değeri yabancı mallardan daha pahalı hale gelir. Net ihracat ve toplam talep azalır. Öte yandan döviz kurlarındaki değişiklik Türk lirası cinsinden ithalat fiyatları aracılığıyla da enflasyon üzerinde etkili olur. 

Dördüncü ve son kanal, beklenti kanalı;  Merkez Banasının faiz oranlarında artışa gitmesiyle tüketici ve üreticiler Merkez Bankasının enflasyonla mücadeleye olan bağlılığına inanır. Bu da enflasyon beklentilerinin düşmesine neden olur. Merkez Bankasının faiz kararları ekonomi üzerinde bu şekilde etkili olur.