Koronavirüsün Ekonomik ve Finansal Etkilerine Karşı Alınan Tedbirler
Koronavirüsün Ekonomik ve Finansal Etkilerine Karşı Alınan Tedbirler
Koronavirüs ve Ekonomi
Koronavirüs (Covid-19) salgını, tüm dünya için ciddi bir sağlık tehdidi oluştururken ekonomileri de büyük ölçüde etkilemektedir. Salgının yayılmasını önlemek için alınan tedbirler, bireysel tüketim alışkanlıklarını, üretim süreçlerini ve istihdamı olumsuz yönde etkilemektedir.
Tüm dünyada salgının etkileriyle başa çıkabilmek için politika yapıcılar çeşitli uygulamaları devreye almaktadır. Bir yandan merkez bankaları likidite sağlama adımlarını atarken diğer yandan maliye politikaları tarafında salgından en fazla etkilenen hanehalkı ve firmaların desteklenmesi için önlemler alınmaktadır.
Merkez Bankası Tarafından Alınan Önlemler
Koronavirüs salgınına bağlı gelişmelerin Türkiye ekonomisine olumsuz etkilerini sınırlandırmak için finansal piyasaların, kredi kanalının ve firmaların nakit akışının kesintisiz ve sağlıklı bir şekilde işlemeye devam etmesi büyük önem taşımaktadır.
Bu kapsamda, 17 Mart 2020 tarihli Para Politikası Kurulu toplantısında politika faiz oranı 100 baz puan indirilerek %9,75 seviyesine getirilmiştir.
17 Mart 2020 tarihli Para Politikası Kurulu Toplantı Kararı
17 Mart 2020 tarihli Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti
Bu karara ek olarak, 17 Mart, 31 Mart ve 17 Nisan 2020 tarihlerinde koronavirüsün ekonomik ve finansal etkilerini sınırlamak amacıyla alınan tedbir paketleri duyurulmuştur. Alınan tedbirler ile dört ana amaca odaklanılmaktadır:
“Koronavirüs salgınının etkilerine karşı alınan tedbirler, bankacılık sektörüne ve reel sektöre ihtiyaç duydukları likiditeyi uygun koşullarla sağlamayı amaçlamaktadır.”
Bankalara Türk lirası ve yabancı para likidite yönetiminde esneklik sağlamak
- Gün içi ve gecelik vadedeki hazır imkânlar çerçevesinde bankalara tüm likiditenin sağlanacağı duyurulmuştur.
- 1 hafta vadeli repo ihalelerine ek ihtiyaç duyulan günlerde piyasaya 91 gün vadeye kadar repo ihaleleriyle likidite sağlanabileceği ifade edilmiştir.
- Piyasa Yapıcı bankalara tanınan Açık Piyasa İşlemleri (APİ) likidite imkânı limitlerinin artırılacağı açıklanmıştır.
- 1, 3 ve 6 ay vadeli geleneksel yöntemle gerçekleştirilen ABD doları karşılığı swap ihalelerine ek euro ve altın karşılığı swap ihalelerine başlanmıştır.
- Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler ve İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler teminat havuzuna dâhil edilmiştir.
Reel sektöre kredi akışının kesintisiz devamını sağlamak ve ihracatçı firmaları desteklemek
- Reel kredi büyüme koşullarını sağlayan bankalar için yabancı para zorunlu karşılık oranları 500 baz puan indirilmiştir.
- 17 Mart 2020 tarihinde bankalara hedefli ilave likidite imkânı tanınacağı ifade edilmiş, 31 Mart 2020 tarihinde bu imkânların limitlerinin artırılmasına karar verilmiştir.
- 91 gün vadeye kadar repo ihaleleri yoluyla bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının 150 baz puan altında faiz oranı üzerinden miktar ihalesi yöntemiyle Türk lirası likidite sağlanacaktır.
- Miktar ihalesi yöntemiyle 1 yıl ve 6 aylık vadelerde döviz karşılığı Türk lirası swap ihaleleri düzenlenerek ilgili bankalara bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının sırasıyla 100 baz puan ve 125 baz puan altında faiz oranı üzerinden ABD doları, euro veya altın karşılığı Türk lirası likidite sağlanacaktır.
Reeskont kredi düzenlemeleriyle ihracatçı firmaların nakit akışını desteklemek
- 18 Mart 2020 tarihinden 30 Haziran 2020 tarihine kadar vadesi gelecek reeskont kredisi geri ödemelerinin vadesi 90 güne kadar uzatılmıştır.
- Hâlihazırda kredi taahhüdü açık olan reeskont kredileri ile 18 Mart 2020 tarihinden 30 Haziran 2020 tarihine kadar kullanılacak reeskont kredilerine 12 ay ek taahhüt kapama süresi verilmiştir.
- Mevcut reeskont kredisi azami vadeleri, 20 Mart 2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, kısa vadeli kullanımlar için 120 günden 240 güne, daha uzun vadeli kullanımlar için ise 720 güne çıkarılmıştır.
- Mal ve hizmet ihracatçısı firmalara Türk lirası cinsi ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredisi imkânı tanınmıştır. Krediler için toplam limit 60 milyar Türk lirasıdır.
DİBS piyasası likiditesini destekleyerek parasal aktarım mekanizmasını güçlendirmek
- APİ portföyü doğrudan alım işlemlerinin önden yüklemeli olarak gerçekleştirilebileceği ve gerektiğinde limitlerin piyasa koşullarına göre güncellenebileceği belirtilmiştir. 17 Nisan 2020 tarihinde, 2020 yılı Para ve Kur Politikası metninde 2020 yılı için TCMB analitik bilanço aktif toplamının azami %5’i olarak belirlenmiş olan APİ portföyü nominal büyüklüğünün, TCMB analitik bilanço aktif toplamına oranı azami %10 olarak güncellenmiştir.
- 31 Mart 2020 tarihinde geçici bir süre için Piyasa Yapıcı bankalara, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan satın aldıkları DİBS’leri TCMB’ye satma imkânı veya APİ çerçevesinde tanınan likidite imkânını artırma olanağı sağlanmıştır. Bu çerçevede 17 Nisan 2020 tarihine kadar yaklaşık 15,6 milyar Türk lirası tutarında kıymet alımı gerçekleştirilmiş olup alımlara dair veriler kamuoyu ile paylaşılmaktadır.
- 17 Nisan 2020 tarihinde Piyasa Yapıcı bankalar için tanınan TCMB’ye doğrudan DİBS satım imkânına ilişkin limitlerin, repo işlem limitlerinden bağımsız olarak uygulanmasına ve Piyasa Yapıcı bankalara repo işlem limitlerine eşit büyüklükte DİBS satım limiti tanımlanmasına karar verilmiştir.
- Bu kapsamda gerçekleştirilecek DİBS alımları, APİ portföyü için belirlenen %10’luk toplam limit dâhilinde olacaktır.
- Miktar ihalesi yöntemiyle alımı gerçekleştirilecek olan DİBS’ler ve alım miktarları TCMB tarafından belirlenecektir.