Merkez Bankası Emisyon Politikası

Emisyon Hacmi

“Tedavüldeki banknotlar” anlamına da gelen emisyon hacmi,  Merkez Bankası tarafından piyasaya sürülen banknotların toplam tutarını ifade eder.

Emisyon hacmi, aşağıdaki durumlara göre değişkenlik gösterebilir:

• Ülkedeki ekonomik faaliyetler
• Demografi
• Maaş ve vergi ödemeleri
• Bayramlar
• Diğer toplu ödeme ve tahsilat

Merkez Bankası tedavüle banknot verme ve tahsilat işlemlerini 21 şubesinin yanı sıra, İstanbul ilinde şubeye bağlı 2 vezne merkezi ve 16 ilde banknot deposu tesis ederek sürdürmektedir. 

Bunun yanında Merkez Bankası, dolaşımdaki banknotların kaliteli ve temiz kupürlü banknotlardan oluşmasını sağlar. Bu çerçevede, tahsil ettiği tüm banknotlar sayım ve incelemeye tabi tutulur.

 

Banknot Baskı Programı

Merkez Bankası; banknotların basım ve dolaşımının düzenlenmesi için hazırladığı Banknot Basım Programı’nda, gelecek yıllarda üretilecek baskı adedini aşağıdaki hususları dikkate alarak belirler:

• Enflasyon, büyüme, döviz kuru, faiz oranı gibi makroekonomik göstergelerdeki gelişmelere bağlı olarak, mevcut yıl sonu ve bir sonraki yıl emisyon hacminde ulaşılması beklenen seviye
• Takip eden yıl içindeki bayramlar ve maaş ödeme dönemleri göz önüne alınarak emisyon hacminin ulaşacağı varsayılan en yüksek seviyenin de dikkate alındığı yedek depo politikası
• Eskimiş, yıpranmış ve parça kaybına uğramış banknotların miktarı (fersudeleşme oranları)

 

Banknotların Kupür Kompozisyonları

Banknot kupür miktarı konusunda, çeşitli ülke uygulamaları ve yapılan araştırmalara bakıldığında farklı senaryoların yaşanabileceği görülmektedir. Örneğin dolaşımda 6 veya 7’nin üzerinde kupür bulunduğu zaman bazılarının kullanım dışı kalabileceği; az sayıda kupür değeri olması hâlinde ise nakit işlemlerinde zorluklar yaşanabileceği ihtimaller arasındadır.

Bu nedenle Merkez Bankası, Türkiye’de dolaşıma girecek banknotların kupür kompozisyonlarını oluştururken, diğer ülkelerdeki sistemleri de göz önünde bulundurur. Bunun yanında Banka, aşağıdaki hususları da dikkate alır:

• Geçmiş yıllardaki uygulamalar
• Perakende sektörünün fiyatlandırma politikası
• Madenî para kullanım alışkanlığı
• Yuvarlama etkisi