Uluslararası İş Birliği
Merkez Bankası; Ödemeler ve Piyasa Altyapıları Komitesi (Committee on Payments and Market Infrastructures-CPMI), Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve SWIFT Gözetim Forumu gibi finansal piyasa altyapıları ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgili alanlarda çalışmalar yürüten uluslararası organizasyonlarla yakın iş birliği hâlindedir.
Ayrıca Banka; ödeme sistemleri alanında, diğer ülkelerdeki merkez bankaları ile çeşitli eğitim ve teknik iş birliği faaliyetleri yürütmektedir.
CPMI ile Yürütülen Çalışmalar
Uluslararası Ödemeler Bankası (Bank for International Settlements-BIS) bünyesinde çalışmalarını sürdüren CPMI; merkez bankalarına, hem yurt içi hem yurt dışı ödeme ve mutabakat sistemleri gelişmelerini takip etme imkânı sağlayan bir forumdur. Tüm dünyada ödeme sistemleri altyapısının güçlendirilmesi için ülkelerle iş birliği yapan CPMI, ülkelerin ödeme sistemleri altyapılarıyla ilgili geniş değerlendirmeler içeren Kırmızı Kitap (Redbook) isimli raporu da hazırlar.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, CPMI’a 13 Kasım 2009 tarihinde üye olmuştur. CPMI, Bankaya bugüne kadar Ülkemiz ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemini tanımlayıcı nitelikte 3 adet Kırmızı Kitap hazırlamıştır. Merkez Bankası ile ortaklaşa oluşuturan bu raporun 2’si üyelik öncesi döneme denk gelen 2000 ve 2007 yıllarında, 3’üncüsü ise 2012’de yayınlanmıştır.
Ayrıca Türkiye’de faaliyet gösteren tüm ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerinin iş birliği ile her yıl son 5 yılı kapsayan istatiksel Kırmızı Kitaplar hazırlanmaktadır.
Bununla birlikte Merkez Bankası, Komite bünyesindeki çalışma gruplarında aktif rol alarak CPMI’ın ödeme sistemleri hakkında yayınladığı pek çok rapora katkıda bulunur.
Ödeme Sistemleri Çalıştayı
Merkez Bankasının CPMI ile ortaklaşa gerçekleştirdiği bir diğer faaliyet ise, Bölge Ülkeleri Ödeme Sistemleri Çalıştayıdır.
Çalıştayın amacı; kendi ülkelerindeki ödeme sistemleri reform süreçleri, bu alanda gerçekleşen değişikliklerin yönetilmesi ve bölgedeki gelişmelerin küresel eğilimlerle bağlantısı konularında; dünyadaki merkez bankalarının görüş alışverişinde bulunabilecekleri bir platform sağlamaktır.
2001 senesinden bu yana yıllık olarak düzenlenmekte olan Çalıştaya, her sene yaklaşık 20 merkez bankası katılmaktadır. Çalıştay katılımcısı statüsünde bulunan bu ülkeler; Türkiye’nin sınır komşularının yanı sıra Balkanlar, Doğu Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Orta Asya ülkelerinden oluşmaktadır.
Eğitim ve Teknik İşbirliği Faaliyetleri
Merkez Bankası tarafından İstanbul Merkez Bankacılığı Araştırma ve Eğitim Merkezi ve diğer ülkelerin merkez bankaları ile kurulan ikili ilişkiler çerçevesinde, ödeme sistemleri konusunda çeşitli eğitimler verilir, teknik iş birliği faaliyetleri yürütülür.
Uluslararası Ödemeler
Uluslararası ödemeler, genellikle SWIFT (Dünya Bankalararası Finansal Telekomünikasyon Birliği) kullanılarak muhabir bankalar aracılığıyla gerçekleştirilir.
1989 yılından beri SWIFT üyesi olan Merkez Bankası; Birliğin Türkiye’deki merkezi veya işleticisi değil, diğer üye bankalar gibi sisteminin bir kullanıcısıdır.
Merkez Bankası; diğer bankaların SWIFT işlemlerine dâhil olmadığı için, bu sistemle ödeme yapanların herhangi bir durumda kendi bankaları ile irtibata geçmesi gerekmektedir.