Banknot Basım Süreci
Türkiye’de banknotların basım ve dolaşımına ilişkin tüm işlemler, Merkez Bankası bünyesindeki Emisyon Genel Müdürlüğü ile Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür.
Merkez Bankası, şu amaçlar doğrultusunda tedavüle yeni banknot çıkarılmasına karar verir:
- Ülkemiz ekonomisindeki nakit para ihtiyacının karşılanması,
- Eskimiş ve yıpranmış banknotların yenileriyle değiştirilmesi,
- Tedavüle temiz bir banknot kompozisyonunun çıkarılması,
- Döneme özgü fiziksel ve teknik sorunların giderilmesi.
Merkez Bankasının sorumluluğunda, detaylı bir üretim zincirinden oluşan banknot basım sürecinin temel olarak üç aşaması bulunmaktadır. Bu aşamalar; baskı öncesi hazırlık, baskı ve baskı sonrası sonuçlandırmadır.
1.Baskı Öncesi Hazırlık
Baskı öncesi hazırlık aşamasında ilk olarak; banknotların ön ve arka yüzünde yer verilecek unsurlar, Merkez Bankasının uzman grafikerleri tarafından tasarlanır. Tasarımda toplumun kültürel, sanatsal ve bilimsel yönleri ile ülkenin coğrafi özelliklerinin yansıtılmasına önem verilmektedir.
Tasarım sürecinden sonra, baskı aşamasında kullanılacak baskı kalıpları çıkarılır; kâğıt, mürekkep ve gerekli kimyasal bileşenler gibi hammaddeler temin edilir.
2.Baskı
Baskı öncesinde hazırlanan tasarım unsurları; banknotların seri ve sıra numaraları ile birlikte, Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü bünyesindeki makinelerde kâğıt tabakalarının üzerine basılır.
3.Baskı Sonrası Sonuçlandırma
Baskısı tamamlanmış kağıt tabakalar, uygun banknotların tedavüle sürülmesi amacıyla, öncelikle entegre kesim, inceleme ve paketleme makinelerinde kesilerek kupür haline getirildikten sonra bir dizi inceleme işlemlerinden geçirilir.
Banknot kupürleri baskı unsurları ve güvenlik özellikleri açısından makinelerce otomatik olarak incelenir ve inceleme sonucunda uygun ve uygun olmayan banknotlar şeklinde tasnif edilir.
Uygun olmayan banknot kupürleri imha edilirken, uygun olarak tasnif edilen kupürler ise deste ve paket haline getirilerek kaplar içerisinde tedavüle sürülmek üzere Emisyon Genel Müdürlüğüne teslim edilir.
Dolaşıma hazır hâle getirilen banknotlar, Merkez Bankasının 21 şubesi ve şubesinin olmadığı 16 ilde faaliyet gösteren banknot depoları aracılığıyla tedavüle sürülür.