Hazır İmkânlar
Hazır imkânlar; Merkez Bankası tarafından, para politikası hedefleri çerçevesinde, para arzının ve ekonomi likiditesinin etkin bir şekilde düzenlenmesi amacıyla yapılır. Bu çerçevede Banka; diğer bankalara ve aracı kurumlara belirli faiz oranlarından kısa vadeli Türk lirası borç alma ve verme imkânları temin eder.
Hazır imkânların genel çerçevesi, Merkez Bankası Kanunu’nun 52, 56 ve 40’ıncı maddeleriyle belirlenmiştir.
Türkiye’de nihai kredi mercii statüsü ile Merkez Bankası, ödeme sisteminde aksama yaratan geçici likidite sıkışıklıklarını ve finansal piyasaların etkin bir şekilde çalışmasını engelleyen teknik kaynaklı ödeme sorunlarını gidermek için kredi imkânı da sağlar.
Merkez Bankası Tarafından Sunulan Hazır İmkânlar
Türk Lirası Depo Borç Alma ve Borç Verme
Türk lirası depo borç alma ve borç verme, Merkez Bankasının belirli vadeler ile bankalara teminat ve limitleri doğrultusunda sağladığı mevduat olanağıdır. Söz konusu bankalar bu sayede; Merkez Bankasının aynı gün içerisinde ilan ettiği faiz oranlarından, Türk lirası şeklinde borç alıp verebilirler.
Depo imkânı, Merkez Bankası bünyesinde faaliyet gösteren Bankalararası Para Piyasası aracılığı ile sağlanır.
Bankalararası Para Piyasası İşlem Özetleri
Geç Likidite Penceresi
Geç likidite penceresi; Merkez Bankasının nihai kredi mercii sıfatıyla, gün sonunda ödeme sistemlerinde ortaya çıkabilecek sorunların önlenmesi için bankalara geçici nitelikteki likidite ihtiyaçlarını karşılamaları için teminatları karşılığında sağladığı Türk lirası borçlanma imkânıdır.
Merkez Bankasının nihai kredi mercii statüsüyle sağladığı geç likidite penceresi ile; söz konusu bankalar, likidite fazlalarını değerlendirme olanağına da sahiptir.
Gün İçi Likidite
Gün içi likidite imkânı; bankacılık sisteminde acil Türk lirası fon ihtiyaçlarının karşılanabilmesi ve ödeme sisteminde oluşabilecek tıkanıklıkların giderilebilmesi amacıyla, Merkez Bankası tarafından bankalara gün içinde sağlanan bir Türk lirasi borçlanma olanağıdır.
Söz konusu bankalar bu sayede; limitleri, teminatları ve verdikleri komisyon karşılığında, gün sonunda geri ödeme şartı ile Merkez Bankasına borçlanabilir.
Bankalararası Para Piyasası İşlem Özetleri
Merkez Bankası Faiz Oranları
Likidite Desteği Kredisi
Likidite Desteği Kredisi; Merkez Bankası Kanunu'nun 40’ıncı maddesi kapsamında, bankacılık sisteminde belirsizlik ve güvensizlik oluşması ve fon çekilişlerinin hızlanması durumlarında kullanılan bir yöntemdir.
Bu bağlamda Merkez Bankası tarafından haklarında belirsizlik ve güvensizlik oluşan, ancak ödeme kabiliyetine sahip bankalara; özkaynaklarının iki katı ile sınırlı olmak üzere Türk lirası kredi desteği sağlanır.
Merkez Bankası tarafından fon çekilişlerini karşılar miktarda avans olarak verilen bu destek, söz konusu bankalara teminatları karşılığında ve en fazla bir yıl süreyle aylık vadeler şeklinde sağlanır.
Borsa İstanbul Bünyesinde Sağlanan Repo ve Ters Repo İmkânı
Merkez Bankası; Borsa İstanbul (BIST) bünyesindeki Borçlanma Araçları Piyasası, Repo ve Ters Repo Pazarı'nda belirli vadeler için ilan ettiği borç faiz oranları ile banka ve aracı kurumlara Türk lirası repo ve ters repo imkânı sağlar.
Piyasa Yapıcısı Bankalara Sağlanan Likidite İmkânı
Merkez Bankası; piyasa yapıcısı* bankalara, önceden belirlenmiş limitler ve faiz oranı dâhilinde, repo işlemleri yoluyla gecelik vadede Türk lirası borçlanma imkânı sağlar.
* Birincil piyasa işlemlerinde etkinliği artırmak ve ikincil piyasaların işleyişini kolaylaştırmak için belli kriterlere göre seçilen banka ve finansal kuruluşları ifade eder.
Piyasa Yapıcısı Bankalara Repo İşlemleri Yoluyla Tanınan Borçlanma İmkânı Faiz Oranı